Czy zastanawiasz się, kiedy i jak zastosować jednostronny protokół odbioru robót? W niniejszym artykule krótko i zwięźle przedstawiamy najważniejsze zagadnienia związane z jednostronnym protokołem odbioru. Zagadnienie to w sposób uzasadniony budzi wśród zamawiających i wykonawców wiele kontrowersji. Wynika to między innymi z tego, że przepisy obowiązującego prawa nie regulują w ogóle instytucji jednostronnego odbioru robót. Genezy powstania tego typu czynności prawnej należy poszukiwać nie tylko w utartej już praktyce panującej na placu budowy. Orzecznictwo sądów powszechnych, mimo braku ustawowych regulacji prawnych, dopuszcza i honoruje jednostronny odbiór robót budowlanych w ściśle określonych przypadkach.
Co to jest jednostronny protokół odbioru robót budowlanych i kiedy go sporządzać?
Definicja i cel jednostronnego protokołu odbioru robót
Jednostronny protokół odbioru robót budowlanych może być sporządzony przez każdą ze stron umowy o roboty budowlane. Najprościej można przyjąć, że inwestor lub zamawiający może dokonać jednostronnego odbioru, gdy wykonawca robót budowlanych nie stawi się na ich odbiór lub po prostu odmówi wzięcia udziału w procedurze odbiorowej. Konsekwencja przystąpienia do jednostronnego odbioru jest sporządzenie odpowiedniego dokumentu, tj. protokołu odbioru robót sporządzonego wyłącznie przez stronę dokonującą odbioru.
W zakresie funkcjonalności nie ma różnicy pomiędzy protokołem jednostronnym odbioru robót, a protokołem sporządzonym przez obie strony umowy. Generalnie rzecz ujmując protokół odbioru robót ma na celu nie tylko potwierdzenie faktu wykonania robót budowlanych, lecz również oceny ich jakości. Sporządzenie protokołu odbioru umożliwia zamawiającemu lub inwestorowi zgłoszenie wszelkich ewentualnych zastrzeżeń w wykonanych robotach, zwłaszcza w zakresie ich jakości.
Przypadki, w których można zastosować jednostronny protokół odbioru robót budowlanych
Jednostronny protokół odbioru robót budowlanych może być zastosowany w procedurze odbiorowej, gdy jedna ze stron umowy nie podpisze protokołu odbioru lub nie stawi się na czynnościach odbiorowych. Jednostronny protokół odbioru można także sporządzić, gdy druga strona umowy odmówi wzięcia udziału w procedurze odbiorowej. Należy podkreślić, iż dopuszczalne jest umowne uregulowanie procedury odbiorowej, która przewidywać będzie jednostronny odbiór robót budowlanych. Takie ustalenia stron powinny znaleźć się w zawieranej umowie roboty o roboty budowlane.
Jak poprawnie sporządzić jednostronny protokół odbioru robót?
Elementy, które powinien zawierać jednostronny protokół odbioru robót budowlanych
Jednostronny protokół odbioru robót powinien być sporządzony przynajmniej w dwóch egzemplarzach. Strona dokonująca odbioru powinna doręczyć drugiej stronie umowy jeden egzemplarz protokołu odbioru. Doręczenie rzeczonego protokołu bez wątpienia powinno nastąpić w sposób umożliwiający drugiej stronie zapoznanie się z jego treścią. Przykładowo, mowa tutaj o wysłaniu listu poleconego (najlepiej z potwierdzeniem odbioru), jak również o osobistym doręczeniu protokołu.
Jeśli wykonawca celowo nie odbierze protokołu lub nie wniesie w rozsądnym terminie zastrzeżeń do jego treści to uzasadnionym jest przyjęcie, że wykonawca nie ma zastrzeżeń. Zarówno protokół sporządzony kolegialnie, jak również jednostronny protokół odbioru stanowi podstawę do wzajemnego rozliczenia się stron umowy o roboty budowlane. Oba protokoły stanowią również punkt wyjściowy do dochodzenia ewentualnych dalszych roszczeń np. o zapłatę lub usunięcie wad etc.
Jednostronny protokół odbioru robót budowlanych powinien zawierać poniższe elementy:
- dane umożliwiające pełne zidentyfikowanie podmiotów biorących udział w procedurze odbiorowej w tym także pełne informacje o ich reprezentantach;
- informacje o umowie, której prace są odbierane;
- datę i miejsce sporządzenia protokołu;
- opis stanu faktycznego robót, w tym ich rodzaj, zakres, jakość i termin ich wykonania;
- stwierdzenie ewentualnych wad w wykonanych robotach;
- termin i sposób usunięcia stwierdzonych wad;
- podpis osób uprawnionych do wzięcia udziału w procedurze odbiorowej, ich reprezentantów i innych osób biorących udział w odbiorze.
Sposób i termin przekazania jednostronnego protokołu odbioru robót budowlanych wykonawcy
Jednostronny protokół odbioru robót budowlanych jest dokumentem, którego sporządzenie może okazać się w pewnych sytuacjach konieczne. Przede wszystkim może to nastąpić w sytuacji konfliktu między stronami umowy o roboty budowlane. Należy wyczerpać procedurę odbioru robót adekwatnie do zawartej umowy zanim zostanie przeprowadzony odbiór jednostronny. Ponad wszystko należy poinformować o wykonaniu robót i wspólnie ustalić termin ich odbioru. Jednostronny protokół odbioru robót budowlanych może być skutecznym narzędziem do zabezpieczenia interesów stron umowy o roboty budowlane. Pamiętać bowiem należy, iż odbiór robót to obowiązek każdej ze stron umowy o roboty budowlane. Jeżeli któraś ze stron unika dokonania odbioru lub bezzasadnie odmawia ich odbioru to równocześnie pozostaje względem swojego kontrahenta w zwłoce. Taka sytuacja hipotetycznie uprawnia do skierowania względem takiego podmiotu roszczeń odszkodowawczych przez stronę umowy, która nie wykonuje swojego obowiązku.
Jakie są skutki i konsekwencje jednostronnego protokołu odbioru robót?
Skutki jednostronnego protokołu odbioru robót budowlanych dla wykonawcy
Przeprowadzenie procedury odbiorowej przez wykonawcę w sposób jednostronny ma w istocie doprowadzić do odebrania robót. Zwieńczeniem odebrania robót w tym trybie jest sporządzenie protokołu jednostronnego odbioru robót budowlanych. Przeprowadzenie rzeczonej procedury powoduje przyjęcie, że wykonane zostało świadczenie, do którego zobowiązał się wykonawca. Ponad wszystko jest to najbardziej pożądany przez wykonawcę stan, albowiem ten może domagać się zapłaty całości należnego wynagrodzenia za wykonane roboty. Rzecz jasna o ile umowa nie przewiduje innych ustaleń.
Z drugiej zaś strony wykonawca zabezpiecza w ten sposób swój interes przed potencjalnymi argumentami inwestora, jakoby wykonawca nie wykonał umowy w terminie. Inwestor może mieć interes w torpedowaniu odebrania robót. W praktyce mamy bowiem często do czynienia z sytuacją, kiedy inwestor podnosi, że do odbioru robót doszło po umówionym terminie wykonania robót. Taka sytuacja wiąże się z hipotetyczną możliwością naliczania względem wykonawcy kar umownych tudzież dochodzenia innych roszczeń.
Skutki jednostronnego protokołu odbioru robót budowlanych dla inwestora
Oczywistym jest, że również wykonawca może unikać dokonania odbioru robót budowlanych. Z taką sytuacją mieliśmy już wielokrotnie do czynienia w praktyce naszej Kancelarii. Powodów dla takiego zachowania wykonawcy może być wiele i mogą być one bardzo zróżnicowane. Jako przykład można tutaj podać chociażby zaniechanie wykonania w całości umówionych robót z uwagi na problemy leżące po stronie wykonawcy. Chęć uniknięcia odpowiedzialności za wadliwie wykonane roboty na zasadzie „jakoś to będzie” jest równie dobrym przykładem. Jeżeli wykonawca unika procedury odbiorowej lub nie bierze w niej udziału to zwykle sprawa ma drugie dno. Przykładów można mnożyć setki.
Odebranie robót otwiera inwestorowi drogę do realizowania względem wykonawcy przysługujących mu roszczeń, gdy roboty mają wady. Mowa tutaj o realizowaniu uprawnień z tytułu rękojmi, gwarancji etc. Z drugiej strony – w przypadku braku odmiennych postanowień umownych – niezmiennie i co do zasady po stronie inwestora powstaje obowiązek zapłaty wykonawcy za wykonane roboty budowlane. Taki skutek następuje niezależnie od tego, czy inwestor odebrał roboty w sposób jednostronny.
Możliwość zgłoszenia zastrzeżeń i roszczeń vs jednostronny protokół odbioru robót budowlanych
Fakt sporządzenia jednostronnego protokołu odbioru robót nie wpływa ani na uprawnienie do zgłoszenia zastrzeżeń w wykonanych robotach ani na sposób ich realizacji. Z pewnością w interesie odbierającego roboty budowlane pozostaje wymienienie w protokole odbioru wszystkich ujawnionych wad. Żądania usunięcia wad nie przekreśla ich ujawnienie się po sporządzeniu jednostronnego protokołu odbioru. W każdym razie kategorycznie należy doręczyć protokół drugiej stronie. W przypadku wykrycia wad taki protokół stanowi bowiem w istocie poinformowanie strony o stwierdzeniu istnienia wad. Idzie za tym obowiązek leżący po stronie inwestora do umożliwienia wykonawcy ich usunięcia, z kolei po stronie wykonawcy powstaje obowiązek ich usunięcia.
Podsumowanie i wnioski
Plac budowy to żywy organizm, na którym powstaje wiele konfliktów. Kontrahenci bardzo często są względem siebie bezwzględni, a przy tym ich intencje często nie idą w parze z realizowaniem wspólnego interesu. Nie powiedzieć, że najbardziej konfliktogennym momentem są odbiory robót, to nie powiedzieć nic. Z tego względu pozakodeksowy instrument jednostronnego odbioru robót należy uznać za bardzo pożyteczny. Jest to bowiem często jedyna i niezbędna praktyka umożliwiająca stwierdzenie wykonania kontraktu, stwierdzenia wad albo rozpoczęcia dalszej walki w związku ze stwierdzonymi wadami lub niewykonanymi w całości robotami. Niestety praktyka jednostronnego odbierania robót jest także nadużywana. Mowa tutaj o realizacji interesów wyłącznie jednej ze stron, co następuje z pokrzywdzeniem drugiej strony. Ot cała budowlanka.
Photo by Michael Boalch on Unsplash
0 komentarzy